Kurs HTML 4.01, XHTML 1.0 i CSS 2 z przykładami autor: Dariusz Majgier • ostatnia aktualizacja kursu: 2003.06.01

[Start] • [Elementy HTML] • [Atrybuty HTML] • [Style CSS] • [Porady online]
[A] [B] [C] [D] [E] [F] [H] [I] [K] [L] [M] [N] [O] [P] [Q] [R] [S] [T] [U] [V] [W] [Z]
[kolory] • [tekst] • [czcionki] • [rozmiary] • [pozycje] • [tabele] • [listy] • [formularze]
[struktura] • [linki] • [multimedia] • [bloki] • [obramowania] • [tła] • [synteza] • [druk]

Odbiorcami naszych stron WWW są w większości osoby cieszące się dobrym zdrowiem, używające popularnych przeglądarek, nie mające kłopotów ze sprzętem komputerowym czy wyświetlaniem grafiki. Jednak o klasie autora stron WWW świadczy takie przygotowanie witryny, aby korzystać z niej mogli także pozostali użytkownicy Sieci.

Na co zwrócić uwagę? Po prostu wczuj się w rolę tych, którzy nie dysponują najnowszą technologią lub nie mają możliwości aby poprawnie odebrać zawartość stron internetowych. Wbrew pozorom takich osób jest sporo. Czasem mogą to być osoby ważne, mające wpływ na dalsze losy Twojej strony.

Przeglądarki

Przeciętny internauta zna cztery przeglądarki: Internet Explorer, Netscape Navigator, Mozilla i Opera. Pewnie część osób słyszała jeszcze o Lynxie - przeglądarce pracującej w trybie tekstowym, bez grafiki. Tymczasem na świecie wykorzystywanych jest ponad 50 różnych przeglądarek stron WWW, a także równie wiele przeglądarek stosowanych w tzw. kioskach multimedialnych czy budkach informacyjnych, spotykanych np. na dworcach kolejowych lub targach. Wiele z tych przeglądarek pracuje na różnych systemach operacyjnych, co powoduje kolejne ograniczenia, np. ilości stosowanych kolorów lub rozdzielczości ekranu.

Każda z przeglądarek jest nieco inna, zwykle nie obsługuje najnowszych standardów WWW, a części poleceń HTML nie wykonuje wcale. Jeżeli Twoja strona aż roi się od grafik, użytkownik przeglądarki tekstowej zobaczy pustkę i będzie rozczarowany. Gorzej, gdy nie będzie mógł z niej korzystać - nie zobaczy przecież menu i nie będzie wiedział co ma kliknąć aby przejść dalej. Wymogiem jest więc stosowanie atrybutu alt w grafikach istotnych dla użytkownika.

Innym problemem jest rozdzielczość ekranu i ilość kolorów. U Ciebie ekran jest duży i wszystko na nim możesz pomieścić, ale użytkownik palmtopa czy organizera będzie musiał stronę przewijać nie tylko w pionie, ale też w poziomie. Jeżeli wykorzystuje tylko 16 kolorów, to na niewiele zdadzą mu się Twoje kolorowe zdjęcia. Może też być sytuacja odwrotna - Ty masz niewielką rozdzielczość (np. 800x600), ale użytkownik dysponuje dużym ekranem i rozdzielczość ustawi sobie na 1280x1024. Nagle strona staje się dla niego mała, a teksty, które u Ciebie składały się z kilku wierszy zajmują tylko jeden wiersz... Całość może wyglądać nieczytelnie lub mało estetycznie.

Przed opublikowaniem strony warto przetestować jej wygląd przynajmniej w trzech najpopularniejszych przeglądarkach. Opera pozwala wyłączyć grafikę co dodatkowo pokaże, czy osoba bez grafiki będzie mogła w dalszym ciągu korzystać z serwisu. Utrudnieniem jest fakt, że Internet Explorer potrafi naprawiać drobne (ale czasem istotne) błędy w kodzie HTML, np. niezamknięte tabele. Więc strona która wygląda poprawnie, wcale nie musi być dobrze napisana i w innych przeglądarkach może wyglądać okropnie.

Osoby niepełnosprawne

Czemu osoby niewidome nie odwiedzają witryn wykonanych w technologii Flash? Bo nie mają szans zobaczyć grafik i tekstów zaszytych w kodzie animacji. Za to potrafią spędzić wiele godzin na prostych witrynach, gdzie nie ma wiele grafik, a cały tekst znajduje się na jednej stronie WWW. Bardzo wiele osób niewidomych poznałem dzięki Reporterowi - publikowane tam opowiadania i artykuły łatwo mogli odczytać za pomocą syntezatorów mowy. Nic im nie przeszkadzało w skopiowaniu artykułu i odłożeniu go na potem.

Rozmowa z osobą niewidomą, korzystającą z naszych stron WWW może być bardzo pouczająca. To trochę tak, jakbyśmy mieli korzystać z serwisu bez użycia monitora. Jeżeli to możliwe, nie utrudniaj korzystania osobom, które i tak mają z tym kłopoty. Ułatw im życie - docenią to z pewnością.

Wiele osób niedowidzi, a część ma kłopoty z rózróżnianiem kolorów. Czytanie z ekranu męczy wzrok i po kilku godzinach pracy przed monitorem łatwo o przeoczenie małych elementów lub pomyłkę w odcieniach barw poszczególnych wykresów. Staraj się aby strony były maksymalnie czytelne. Dobieraj tak kolory tła, aby nie męczyły wzroku już po kilkunastu minutach czytania.

Spróbuj pochodzić przez chwilę po serwisie bez korzystania z myszy. Nie każdy ma sprawną rękę i mysz. Część osób korzysta z różnych manipulatorów - płytek dotykowych, małych gumowych pałeczek przypominających dżojstik, kulek, rysików. Sprawne ręce to cenna rzecz, ale wyobraź sobie, że z Twojego serwisu korzystają też osoby starsze, którym ręka drży i nie mogą łatwo wycelować myszką w mały, graficzny odnośnik lub link w postaci miniaturowego napisu. Dla nich korzystanie z serwisu będzie trudne, więc będą sfrustrowani, że nie mogą trafić w odnośnik. Będzie im przykro, że nikt o nich nie pomyślał.

Nie tylko monitor

Ekran monitora to nie jedyne urządzenie do prezentowania strony WWW. Można je przecież wydrukować, zsyntetyzować i przedstawić w postaci głosu elektronicznego lektora lub przenieść np. na specjalne czytniki alfabetu Braila, z których mogą korzystać niewidomi. Wiele osób kopiuje stronę do edytorów tekstu lub zapisuje ją na dysk lokalny. Dobra strona daje się przenieść do każdej z tych postaci. Czasem warto zadbać o kilka wersji swojej strony, np. większe opracowania można przygotować w postaci stron HTML i dokumentu PDF.

5 maja 1999 r. organizacja W3C opublikowała dokument "Web Content Accessibility Guidelines 1.0", który opisuje jak przygotować strony aby były one dostępne dla różnych urządzeń lub osób niepełnosprawnych. Warto go poznać, jeżeli chcesz tworzyć serwisy uniwersalne.

Zauważ, że już CSS2 przewiduje obsługę stron WWW na takich urządzeniach, jak: aural - syntezatory mowy, braille - dotykowe czytniki Braila, embossed - drukarki Braila, handheld - czytniki w urządzeniach naręcznych (np. palmtopy), print - drukarki, projection - projektory, screen - monitory komputerowe, tty - terminale, tv - telewizory.

Inne drobiazgi

Jest jeszcze wiele istotnych udogodnień, ważnych dla odbiorców naszych stron. Chociażby umożliwienie kontaktu z czytelnikiem bez potrzeby korzystania z programu pocztowego. Mały formularz z polem na tekst umożliwi wysłanie listu z dowolnego miejsca, chociażby z kawiarni internetowej. Ważne jest też podanie adresu e-mail, w formie łatwej do kopiowania i przenoszenia do edytora tekstu.

Warto stosować streszczenia i zapowiedzi tekstów. Aby oszczędzić czas osoby niewidomej można w dwóch zdaniach napisać o czym jest długi tekst. Podobnie w wypadku dokumentów nietypowych warto poinformować jaką mają objętość. Gdy ktoś korzysta z wolnego modemu i próbuje otworzyć dokument PDF mający 10 MB, a nie wie, jak długi jest ten dokument, może myśleć, że plik jest uszkodzony bo wciąż nie widać treści. Gdyby wiedział, że musi poświęcić wiele czasu na otwarcie go, być może nie podjąłby się pobierania pliku albo zrobiłby to w pracy, gdzie ma szybsze łącze.

Opisane przypadki nie są tylko rozważaniami teoretycznymi. Wiele serwisów, organizacji, dzienników i instytucji na całym świecie stara się sprostać opisanym przypadkom. Sam często korzystam z takich udogodnień, pomimo tego, że jestem sprawny i korzystam z nowoczesnego sprzętu.